Veel mensen spelen met het idee zich in het buitenland te vestigen. Voor de één blijft het een droom, de ander zal resoluut zijn koffers pakken en gevolg geven aan de drang. Dat steeds meer mensen de stap wagen, blijkt wel uit het persbericht van 10 november 2006, gebaseerd op gegevens van het CBS. Hieruit blijkt dat bijna 100.000 mensen in eerste negen maanden van 2006 Nederland vaarwel hebben gezegd. Als deze ontwikkeling in de overige drie maanden doorzet, zal 2006 een recordjaar voor emigratie worden, met ruim 130.000 emigranten.

Het gros hiervan zal niet over één nacht ijs zijn gegaan. Gewoon gaan en er het beste van maken zal voor een bepaalde groep wel werken maar meestal heeft men behoefte aan wat meer houvast en gaat er aan de definitieve stap een hoop wikken en wegen vooraf. Bij emigratie laat je een vertrouwde situatie achter, wat een grotere impact heeft dan menigeen beseft. Niet voor iedereen is de stap makkelijk te maken om te gaan wonen in een vreemd land, waar je de taal niet kent en belandt in een de wereld die totaal anders is dan die waaruit je komt. Het is niet voor niets dat veel mensen in een slechte relatie blijven zitten uit angst voor het onbekende. Het helpt absoluut als je avontuurlijk bent aangelegd, makkelijk contacten legt en vol vertrouwen op nieuwe situaties afstapt, en daarnaast beschikt over een zekere naïviteit en behoorlijke dosis optimisme.

Van belang is duidelijk te krijgen wat je motivaties en verwachtingen zijn. De een zal willen emigreren uit een gevoel van onvrede met het huidige leven, de omgeving of het land en de behoefte daarin verandering aan te brengen. Veel gehoorde motivaties zijn het willen ontvluchten van een leven vol gehaast, gestress en lange files. Een ander zal denken aan beter kansen op een baan of het starten van een onderneming. Een veel genoemd motief voor emigratie is het leven in een land waar men meer in contact met de natuur kan zijn, veelal afkomstig vanuit de wens om meer in contact te zijn met zichzelf.

Vooral de laatste motivatie is vaak een 'instinker'. Weggaan uit nederland blijkt niet genoeg want je neemt jezelf eenamaal overal mee naar toe. Meer in contact zijn met jezelf kun je ook in Nederland, want dit is namelijk niet omgeving-afhankelijk maar iets structureels. Iemand die gewend is altijd bezig te zijn zal in een andere omgeving (misschien niet meteen, maar in de loop van de tijd) hetzelfde gedragspatroon volgen. Oude gewoontes laten zich niet zomaar vervangen en de kans is groot dat je situatie niet zal veranderen, omdat je dat zelf ook niet doet. Men is hier op zoek naar een balans in zichzelf en de omgeving abrupt veranderen zal misschien de illusie van verandering geven, maar wat het sterkst in iemand leeft zal uiteindelijk toch gemanifesteerd worden. Hieruit blijkt dat het hebben van inzicht in jezelf en je motivatie eigenlijk bovenaan de lijst zou moeten komen te staan.

Laten we nog eens een andere motivatie onder de loep nemen; de anti-stress factor. Vooral kijkers naar programma's als 'het roer om' en 'plek onder de zon' (verplichte kost voor emigranten in spé :-) zullen het met me eens zijn dat een groot deel van deze emigranten een stress-volle baan hebben en willen emigreren om "rustiger aan te gaan doen". In de praktijk blijken ze echter harder te moeten werken omdat ze een nieuw bestaan op moeten bouwen. Het gros begint een camping, B&B of iets in die trant. De verbouwingen vallen vaak hoger uit en de inkomsten tegen. Zekerheden zijn over het algemeen, samen met Nederland achtergelaten en omdat er ook nog het element van verwachting bij komt en het niet willen falen tegenover 'degenen die achter zijn gebleven' is het element stress vaak juist groter. Het enige dat zeker is, is dat het ánders is. Toch ervaren velen van hen het nieuwe leven beter, prettiger en zinvoller.

Als je goed om kunt gaan met veranderingen aan de situatie en je behoeftes, en met de mogelijkheden die je hebt zoveel mogelijk kunt realiseren, zal het allemaal een stuk makkelijker zijn. Als je weet dat je meteen in een stress slaat wanneer een situatie aan verandering onderhevig is, dan is het voor jou van extra groot belang om te bekijken hoe stabiel de te verwachten situatie in dat andere land zal zijn. Het is in dat geval verstandig om te kijken in hoeverre er in je plan ruimte is voor aanpassingen. Welke problemen lossen 'vanzelf' op en welke problemen zijn blijvend. Hoe je het ook wendt of keert, een emigratie is een stap die nogal wat gevolgen met zich meebrengt. Of die positief of negatief zijn zal per geval verschillen, zelfs per individu. Er zullen problemen opdoemen die te voorzien zijn, maar ook waar je geen rekening mee gehouden had, want onderschat vooral het probleem van heimwee niet.

Een bewuste emigratie vergt veel (emotionele) beslissingen en voorbereidingen. Emigreren is iets dat je niet dagelijks doet en het ís en blijft moeilijk om het effect van tevoren in te schatten. Het maakt niet uit hoe beslagen je ter ijs komt. Het zal waarschijnlijk moeilijker zijn wanneer er familie bij betrokken is en ik denk hierbij niet alleen aan degene die er mee gaan, maar ook degenen die achter blijven. Want met heimwee bedoel ik niet het verlangen naar het land, maar ook het verlangen naar familie en vrienden. Ook al denk je goed zonder te kunnen, eenmaal in een land met een andere taal, andere normen en waarden, kan deze heimwee je als een golf overspoelen. Wat het contact met de familie betreft worden de verschillen tussen Hongarije en Nederland wel steeds kleiner. Satelietverbindingen zijn er al niet vreemd meer, ieder stadje heeft wel een internetcafé en de GSM is alomvertegenwoordigd. Ook de infrastructuur verandert zodanig dat het reizen steeds minder problematisch wordt.

Bij emigratie naar Hongarije zal de taal wel een extra gewicht in de schaal kennen. Een Hongaar spreekt in de eerste plaats Hongaars, ook bij officiële instanties. Daarnaast is het Hongaars een taal is die voor de meeste mensen niet zo makkelijk is aan te leren als Engels of Duits. Degenen die er al een poging aan gewaagd hebben zullen vast herkennen dat hoe meer je van de taal weet, hoe meer je tot de ontdekking komt dat er nog heel veel is dat je níet weet. Er is de laatste jaren wel enige ontwikkeling in (voor buitenlanders) positieve zin. Mede door het internet en de toetreding tot de EU groeit het aantal Engels- en Duitstaligen, vooral onder de jeugd. De ouderen spreken vaak wel Russisch maar niet graag, en ik denk dat wij als Nederlanders daar toch erg weinig baat bij zouden hebben.

Naast leren van de taal, spelen ook elementen mee als het respecteren van de lokale gebruiken, het leggen van contact met de lokale bevolking en het deelnemen aan de lokale folklore. Dit zijn allemaal dingen die helpen om jezelf thuis te voelen in Hongarije en meewerken om geaccepteerd te worden. Een soort kip-of-het-ei-kwestie, want bij het leggen van contacten is enige beheersing van de taal een belangrijk element. Natuurlijk zullen er genoeg aardige mensen zijn die je tegemoed komen (soms komt er veel handen en voetenwerk aan te pas), maar écht contact maken is moeilijk als je de taal niet helemaal beheerst; je kunt niet alles volgen en vindt niet altijd de juiste woorden om je goed uit te drukken. Vooral als het om gevoelskwesties gaat. Je voelt vaak dat er van alles speelt waar je je vinger niet op kunt leggen en je voelt dat de nuances je ontgaan. Omdat je zo gefocusd bent op de woorden, ontgaat je vaak de subtielere ondertoon.

Naast het feit dat ieder land zijn eigen gebruiken en culturele achtergrond heeft, heeft Hongarije nog steeds te lijden onder de naweeën van 44 jaar communistische overheersing. Daar komt nog bij dat de Hongaren een grote nationale trots heeft, met daarbij een Trianon trauma hebben. (het verdrag dat Hongarije in 1920 van twee-derde van haar grondgebied beroofde) en als klap op de vuurpijl hebben ze moeten slikken dat ze door de Europese Gemeenschap als ontwikkelingsland binnengehaald zijn.

Je kunt nog zoveel informatie verzamelen en je kunt wel inschatten, maar nooit zeker weten hoe je je in Hongarije voelt en of je kunt leven met de omstandigheden wanneer je je eenmaal blijvend gevestigd hebt. Ik wil het een beetje vergelijken met de straat oversteken; het is prima om goed om je heen te kijken maar op een gegeven moment zul je de eerste stap moeten zetten anders kom je er nooit. Je zult wel vaker stappen in je leven hebben genomen waarvan je vantevoren de gevolgen niet wist, maar wel de moed had om ze te nemen. Bij de een zal de verandering groter zijn dan bij de ander. Het maakt zelfs een groot verschil of je van de grote stad in Nederland verhuist naar de grote stad in Hongarije, of naar een dorpje op het platteland. Sommige mensen zouden al moeite hebben bij een verandering van de grote stad naar het platteland in Nederland.

Naast het hebben van respect voor de gebruiken en gewoonten van het land, maak je zelf de keuze in hoeverre je het noodzakelijk of gewenst vindt om je gewoonten aan te passen aan de gewoonten uit het nieuwe land. Integreren betekent namelijk niet dat je zonder na te denken je zou moeten conformeren aan álle Hongaarse gebruiken. Het wordt uiteindelijk jouw manier van leven, waar je dagelijks de gevolgen van ervaart. Het zal op de lange duur voor iedereen beter zijn als je gewoon jezelf blijft en nooit je eigen normen en waarden verloochent. De kunst is het evenwicht te vinden tussen jezelf blijven en je aanpassen, maar het zou goed kunnen dat een aantal Hongaarse gewoonten makkelijk over te nemen zijn omdat ze beter bij je passen en je je er goed bij voelt. Wat je doelstelling of motivatie ook is, een behoorlijke portie zelfkennis zou eigenlijk bovenaan je lijstje moeten staan!

Link naar een leuk artikel over een Nederlands echtpaar in Hongarije

Op het gebied van emigratie zijn een aantal handige boeken verschenen. Klik hier om te kijken of er iets voor u tussen zit.