In deze tijd zijn veel mensen het houvast kwijt in kerk en maatschappij. In de jaren 60 is spiritualiteit gescheiden geraakt van georganiseerde godsdienst. Bij spiritualiteit speelt persoonlijke ervaring een centrale rol.

De New Age beweging speelt niet alleen in op het religieuze zingevingprobleem in de huidige cultuur, maar ook op het meer psychologische probleem van de identiteit. Psychologie enerzijds en levensbeschouwing anderzijds is succesvol met elkaar verweven en daardoor is New Age van 2 markten thuis.

Een te ver gaande rationalisering en beheersing maken het leven kaal, geloof- en emotieloos. Een kritiekloos volgen van allerlei schijnbaar paranormale ervaringen en gevoelens leidt tot een religieuze warboel en tot schijnzekerheden die uiteindelijk weinig meerwaarde hebben. Een (sluitend) antwoord is niet te geven, maar een genuanceerd en kritisch zoeken, of dat nu vanuit de kerk, New Age of wetenschap is, kan leiden tot verhalen die zin geven aan het leven.

Door de psychologische aanpak heeft het een meerwaarde ten opzichte van de meeste traditionele christelijke opties. De grote vraag is of er ook andere manieren van kennis mogelijk zijn, die via religieuze of paranormale ervaringen opgedaan zijn. Het lijkt er op dat een zingevend verhaal vanuit geloof of New Age het leven makkelijker maakt.

Behalve New Age hebben nog andere nieuw opgekomen groeperingen met een 'holistisch' karakter (zij het van een geheel andere aard) zich gemanifesteerd, zoals de Evangelische Beweging. Men gelooft onvoorwaardelijk in de traditionele christelijke geloofswaarheden, geïnterpreteerd op een eigen orthodoxe wijze.

De nadruk ligt hier op de persoonlijke beleving van het geloof. In veel gevallen betreft het 'kerkelijken' die zoeken naar een aanvulling op hun traditionele levensbeschouwing. Toch verzet deze Evangelische Beweging zich expliciet tegen het New Age denken.

Ik heb zelf eens een bijeenkomst bijgewoond van de Evangelische Beweging, waar ik vol verbazing aanhoorde hoe men zich vol afschuw over een medium uitliet. Dit mediumschap werd uitgemaakt als "werk van de duivel". Vrijwel direct daarna ging de leider van deze beweging over tot een soortgelijke healing, daarbij ' het werk van God' uitvoerend. Hoezo de splinter in andermans oog?

Zowel de New Age als de Evangelische Beweging delen een duidelijk accent op de ervaringsdimensie waaraan het in de meer dogmatische gerichte kerkelijke religie veelal ontbrak. Persoonlijke gevoelens en ervaringen en het (mede)delen daarvan zijn in brede zin ook een bijzonder relevant element in de eigentijdse westerse cultuur.

New Age en religie

Er is sprake van een religieuze verandering. New Age-opvattingen en praktijken vervullen vaak op individueel niveau een religieuze functie, maar lang niet altijd. Het hangt er mede van af wat men onder religie verstaat en of en hoe deze betrekking heeft op een werkelijkheid, die is opgedaan uit ondervinding. Wel is er in de meeste gevallen sprake van een levensbeschouwing als 'leer van zijn en welzijn'.

Mede daardoor vormt New Age zeker geen directe vervanging voor het christendom. Hiervoor is de betrokkenheid van de 'aanhangers' overwegend te laag en de geloofsdimensie te zwak. In de praktijk blijkt het geloof in de religieuze New Age-opvattingen (zoals karma en reïncarnatie) vrij zwak.

Dit betekent niet dat er geen religieuze drijfveren te vinden zijn. Veel mensen zijn opgegroeid met het idee van een christelijke God, maar kunnen zich op latere leeftijd niet langer vinden in de starheid van dogma's, de leefwijzen en de hiërarchische gezagsstructuur van de kerk. Ondanks de fundamentele kritieken is men toch, zij het in een volstrekt andere vorm, blijven geloven.

New Age vervangt voor veel mensen het christelijke geloof. Het geloof richt zich niet zozeer meer op de Christelijke God, maar op een hogere energie, macht of kracht die men niet precies kán of wíl omschrijven. Anderen willen er geen label op plakken.

Het begrip religie stamt af van het Latijnse 'religio', dat verwijst naar verbondenheid. New Agers hebben over het algemeen een diffuus godsbeeld: men spreekt over een hogere macht, aangeduid als God of het 'Goddelijke', of refereert aan een kosmische, liefdevolle en onvergankelijke energie die stroomt door 'Al-dat-is'.

Het hele universum, inclusief de mens, is ontsproten aan een goddelijke oerbron die voortdurend en in alles werkzaam is. In dit standpunt komt ook het holisme naar voren: God is geen externe macht die bepaalt wat er op aarde gebeurt, maar representeert eerder een dynamische kracht die zowel in, alsook buiten de mens aanwezig is.

Veel New Agers zien de aarde, maar ook de natuur, de bomen, planten en dieren als een levende, bezielde entiteit. Daaruit voortvloeiend zijn de o.a. de Bach bloesemtherapie, kristallen- en andere (edel)stenen therapieën. Een andere manifestatie van het zoeken naar eenheid met de natuur is het neopaganisme.

Neopaganisten beroepen zich op de ideeën en praktijken van heksen (Wicca), de Kelten, Druiden en 'Native Americans', en trachten zoals hen in harmonie te leven met de natuur. Met name één variant - het sjamanisme - is populair.

Wil je meer wetenover Paganisme, bezoek dan de uitgebreide home page van
de Nederlandse Afdeling van de Pagan Federation International