Afscheid van een (w)aardige vrouw

Ik lag gisteren dus lekker (met mijn hoofd gepakt in Henna, folie en een tulband in mijn ligstoel in de zon) afwisselend te doezelen en te lezen. Ik besefte dat het wel erg fijn was om op deze manier te luieren, in plaats van dit gedwongen door je lichaam en/of pijn te doen en besloot me er dan ook volop aan over te geven. Dit is een geheel nieuw gevoel voor mij: niets hoeven, niets moeten en vooral mezelf daar niet schuldig over hoeven voelen.  Op een gegeven moment ging de telefoon en ik hoorde aan de stem van H* dat het niet zomaar een telefoontje was. I* blijkt sinds een paar dagen (vanaf dinsdag hoorden we later) in het hospice te liggen, wat aangaf dat de zaken sneller gingen dan menigeen verwacht had. Ik was voorbereid. Ik had nog geen week geleden gedroomd dat ik aan haar bed zat waar ze mager en afgezwakt op lag. Ik wilde haar hand pakken maar dat wilde ze niet, waarop ik zei “dat geeft niet, het is goed zo”.

Soms trekt het lot vreemde strepen door onze rekening. Ze zeggen niet voor niets “het leven is dat wat gebeurt terwijl jij bezig bent plannen te maken”. Ik was van plan de verf dit keer de volledige tijd in te laten trekken en ik was ook van plan de komende week bij mijn familie door te brengen. Maar ja, we waren ook van plan geweest afgelopen zondag bij deze vrienden op bezoek te gaan (mede omdat ik al sterk het gevoel had dat dit ziekteproces niet lang ging duren) maar toen werden wij blij verrast met een bezoekje van onze familie. en zoals dat vaker gaat worden voornemens makkelijk op de lange baan geschoven....

In eerste instantie dacht ik nog “de verf moet nog een paar uurtjes blijven zitten, morgen heb ik een drukke dag, zaterdag moeten we dan écht tijd maken”, maar H* gaf aan dat hij aan vanavond dacht. Eigenlijk voelden we beiden dat het een kwestie was van ‘nu of nooit’ en ondanks het feit dat ons bij het telefoontje werd medegedeeld dat I* "niemand meer wilde zien", besloten H* en ik dat dít prioriteit verdiende. Niet zozeer voor onszelf, maar gewoon om te laten weten dat  we aan ze dachten….. Ook het feit dat H* het als prettig had ervaren dat een vriend van hem bij het stervensproces van zijn moeder onverwacht op kwam dagen om te laten voelen dat hij met ons meeleefde was onderdeel van die beslissing…ach, we kunnen er veel woorden aan vuil maken, we volgden gewoon ons gevoel…

De verf heb ik dus sneller dan gepland uitgespoeld met het idee “…ach, ik dit is iets dat ik altijd nog over kan doen”, maar ik ben niet eens ontevreden over het resultaat. Terwijl we op de fiets zaten besefte ik dat de verf de eerste dagen altijd een penetrante geur met zich meebrengt en ook dat de crème met lavendel die ik gebruikt had nogal sterk rook. Ook weet ik dat I* sinds haar behandelingen geen sterke luchtjes kan verdragen, “maar…” bedacht ik… "dat was geen probleem aangezien ze toch niemand meer wil zien”. I* was een trotse, enigszins ijdele vrouw en ik kan dit goed begrijpen en respecteren.  Bovendien had ze tot voor kort een druk sociaal leven en een gigantische vriendenkring en als al die vrienden nog even op de stoep zouden staan…..

Het hospice ligt aan een drukke snelweg, maar zodra je het pad in slaat dat naar het verderop het gebouw gelegen pand leidt, wordt je omgeven door een oase van rust. De moeder van H* heeft in ditzelfde hospice haar laatste dagen op comfortabele wijze door mogen brengen, dus het was min of meer bekend terrein waar we op reden en uiteraard kwamen herinneringen van 5 jaar geleden naar boven.  Het fijne bij dit gebeuren is dat de belangen van de gasten voorop staan en er geen vaste bezoektijden gelden. Bij het gebouw zelf was het vrij rustig en toen wij ons aan de balie meldden werd dan ook meteen doorgegeven dat wij er waren. Innerlijk waren we al op een afwijzing voorbereid, en toen Bob ons kwam begroeten, hebben we hem omhelsd en zelf aangegeven dat we niet verwachtten bij I* toegelaten te worden. “Eventjes dan, van achter het glas”, zei hij terwijl hij ons voorging naar exact dezelfde kamer waar wij destijds afscheid genomen hebben van schoonmama. Ik was door mijn droom aardig voorbereid, dacht ik, maar waar ik niet op voorbereid was, was het feit dat ze in mijn ogen nog zo goed uit zag. Dat zei ik ook tegen haar, waarop ze verzwakt lachte. In tegenstelling tot mijn droom pakte ze mijn hand en heeft ze die lange tijd niet losgelaten…..

B* en I* kwamen in ons leven op een moment dat ik het heel hard nodig had en door hun levenslust hebben ze mij een duw in de goede richting gegeven. De manier waarop ze met liefde omringd wordt en nu afscheid aan het nemen is, heeft een blijvende indruk op mij achter gelaten. Ik heb in het verleden van dichtbij gezien wat een aanslag het is op de omgeving wanneer iemand thuis wil blijven tot het eind, hoe moeilijk het is om dit vol te houden, maar ook hoe moeilijk het is om tegen de wil van de stervende in een beslissing te forceren waardoor betere zorg mogelijk is. I* heeft er zelf voor gekozen haar huis los te laten zodat zij, maar ook haar familie, deze dagen in stilte en vrede door konden brengen en daar is moed voor nodig, veel moed. Ik ben er blij om, want na haar drie weken verzorgd te hebben was B* uitgeput en op deze manier kon hij de rol vervullen die hij in haar leven hoorde te vervullen: hij was haar jeugdliefde, haar maatje door dik en dun, niet haar verpleger.

De aanvaarding van het feit dat ze stervende was werd weerspiegeld door de serene blik die haar omgaf en die ik op het laatst ook bij schoonmoeders ervaren heb. De moeite die ze ondanks al haar pijn en vermoeidheid op kon brengen om nog grapjes te maken en het feit dat ze zich nog even ‘druk’ maakte over het feit dat haar ‘jubeltenen’ onder de dekens uitstaken terwijl ze al twee weken haar nagels niet gelakt had: dit alles was I* ten voeten uit.

We hebben deel genomen van de woorden die B* die nacht daarvoor opgeschreven heeft en waarin hij aangeeft dat ze “vrij is om te gaan”. Ze hebben er vrede mee. Ook de kinderen dringen niet langer aan op genezing maar schijnen aanvaard te hebben dat het moeders wens is niet langer te lijden en zelf de regie te voeren over haar laatste dagen. Want zo was ze ook. Ze regelde altijd alles en zwaaide liefdevol, doch streng de scepter over het gezin. Ik heb er vrede mee, en begrijp dat de hand die ze me in de droom geweigerd heeft te maken heeft met mijn wil dat ze nog even in mijn leven zou blijven. Ze had zelf geen dochters en zei wel eens gekscherend tegen mij dat ik “wel een dochter van haar had kunnen zijn”. Ik denk dat onze karakters dan wel eens heftig hadden kunnen botsen, maar dat we daar ook wel uitgekomen waren. Ik kan me slechts indenken wat een impact het verscheiden van deze sterke vrouw op haar omgeving zal hebben, want ze was altijd het stralende middelpunt, waar ze ook ging. Ook ons heeft ze vanaf het eerste moment liefdevol in haar armen en hart gesloten en hoewel dit slechts een korte tijd geduurd heeft, zijn we oneindig dankbaar dat we haar hebben leren kennen. Ook ben ik dankbaar dat we ons door uiterlijke dingen niet hebben laten weerhouden haar op te zoeken, want het is fantastisch om uit eerste hand mee te maken hoe (w)aardig ze afscheid van het leven (en ons) heeft genomen.

Ze was gek op lekker eten maar kon op het laatst geen hap meer door de keel krijgen…
Ze was gek op dansen maar haar benen konden haar lichaam niet meer dragen…
Ze was gek op haar familie en die hebben niet meer kunnen vragen….
Ze was gek op het leven...en heeft me daar een stukje van mee weten te geven....

Terwijl ik me af zat te vragen of we niet te lang bleven, vroeg I* of we nog even tijd hadden om te luisteren naar het lied dat haar zoon speciaal voor zijn moeder gecomponeerd en opgenomen heeft, en waarin hij heel zijn ziel en zaligheid heeft gelegd. Hij zong over de glinstering in zijn moeders ogen, en dat is wat ik me altijd bij haar zal herinneren. We namen met een vredig gevoel afscheid en toen ik me bij de deur omdraaide met de impuls haar nog een kushand toe te sturen, zag ik dat zij hetzelfde deed. Meis, ga en rust in vrede en zoals je zelf al aangaf is dit geen vaarwel maar tot wederzien…..